Zakrycia brzegowe

Brzegowe zakrycie gwiazdy przez Księżyc jest szczególnym przypadkiem normalnego zakrycia. Może ono zaistnieć w przypadku, gdy Księżyc znajdzie na swojej drodze gwiazdę tak położoną, że będzie się ona niejako ocierać o jego tarczę. Ponieważ zjawiska te występują zawsze w pobliżu biegunów Księżyca, dostarczają one danych o jego szerokości ekliptycznej.

Brzegowe zakrycia dostarczają wiele informacji o kształcie brzegu tarczy Księżyca tzw. profilu. O co tu chodzi? Powszechnie wiadomo, że powierzchnia Srebrnego Globu jest bardzo nierówna. Można powiedzieć, że jest on mocno pokancerowany meteorami, które bezkarnie rozbijały się o jego powierzchnię. Nie posiadał on bowiem na tyle gęstej atmosfery, która by mogła osłabić działanie bombardowania przez inne ciała Układu Słonecznego. Powstały zatem na Księżycu góry związane zazwyczaj z kraterami uderzeniowymi. Góry te znajdują się na całej tarczy naszego satelity, a więc są one też i na jej brzegu. Moża to przyrównać do zębów piły tarczowej tyle, że o nierównych zębach. Gdyby umieścić za Księżycem odpowiednio duży ekran, to możnaby na nim urządzić projekcję brzegu jago tarczy. W ten sposób otrzymalibyśmy profil Księżyca.

Taki profil rzeczywiście powstał metodą fotograficzną. Opracował go i opublikował w 1963r. C.B. Watts. Profil ten posiada rozdzielczość 0.2 stopnia liczonego po obwodzie tarczy Księżyca, z uwzględnieniem różnych jego libracji. Obserwacje zakryć brzegowych pozwalają uzyskać znacznie lepszą rozdzielczość profilu, ponadto umożliwiają zbadanie tzw. rejonów Cassiniego. Są to obszary w rejonach biegunów Księżyca, które nie mogły być sfotografowane z Ziemi jako oświetlone światłem słonecznym. Obserwacja brzegowego zakrycia polega na rejestracji zakryć i odkryć gwiazdy poprzez góry na brzegu tarczy Księżyca. Ważnym elementem jest tu użycie sieci stanowisk obserwacyjnych, a ponieważ omawiane zjawiska są widoczne ze ściśle określonych miejsc na kuli ziemskiej, wymagają organizowania ekspedycji obserwacyjnych. Zakrycia brzegowe nie są łatwe do obserwacji. Przeprowadzenie dobrej obserwacji wiąże się ze zgromadzeniem jak największej ilości odpowiednio wyszkolonych i wyposażonych obserwatorów.