Tylko zakrycia najjaśniejszych ciał Układu Słonecznego można zaobserwować okiem nieuzbrojonym. We wszystkich pozostałych przypadkach musi się stosować instrumenty wspomagające oko.
Obecnie odchodzi się już od wizualnych obserwacji zjawisk zakryciowych. Pozostają one w sferze ćwiczeń i jako obserwacje uzupełniające.


(19kB)
LORNETKA
Instrument ten nadaje się do zakryciowych obserwacji wizualnych jaśniejszych obiektów, do ok. 5-6 Mag. Ostatecznie zależy to jeszcze jeszcze od wielkości lornetki.
Lornetka oczywiście musi być przymocowana do jakiegoś montażu, aby nie trzymać jej w rękach.
Najmniej lornetka nadaje się do obserwacji zakryć gwiazd przez Księżyc. Zakrycia takie można nią obserwować tylko przy małych fazach Księżyca. Przy większych fazach niebo wokól Księżyca jest silnie jasne i potrzebne są tu instrumenty o dobrze wytłumionym tubusie.
Co to oznacza? Promienie świetlne od jasnego obiektu wpadają do tubusa instrumentu optycznego i mogą się odbijać od jego wewnętrznych ścian, tworząc w środku refleksy świetlne.
Takie refleksy mogą się dodatkowo odbijać od wewnętrznej powierzchni soczewki obiektywu czy też okularu.
Ściany tubusów w lornetkach są z reguły gładkie, pokryte jednynie warstwami pochłaniającymi światło.
Jest to zbyt mało by lornetka, przyrząd zazwyczaj światłosilny o małym powiększeniu, nadawała się do obserwacji zakryć Księżycowych.
Przy tegoż rodzaju zakryciach odpowiednio wykonana lunetka, zrobiona z takich samych szkieł co dana lornetka, pokaże więcej.


(6kB)
LUNETA (REFRAKTOR)
Do zakryć gwiazd przez Księżyc nie powinno się używać przyrządów zby światłosilnych. Średnią praktyczną wartością jest światłosiła 1:10. Lunety z natury rzeczy zazwyczaj nie są instrumentami światłosilnymi i doskonale nadają się do obserwacji zakryć gwiazd przez Księżyc.
Luneta do zakryć Księżycowych powinna mieć odpowiednio wykonany tubus, który będzie przeciwdziałał odbiciom światła wewnątrz niego.
Tubus oprócz tego, że powinien być w środku wyczerniony, powinien posiadać na swoich ściankach progi. Progi te będą uniemożliwiały ślizganiu się światła po ścianach tubusa.
Jeśli tubus jest odpowiednio większej średnicy od obiektywu lunety, progi te mogą być pierścieniami-wręgami.
Wystarczy ich kilka, ale muszą być odpowiednio wykonane by nie zmniejszyć światła lunety.
Praktycznie, patrząc od przodu wzdłuż krawędzi soczewki obiektywu, powinno być widać krawędź okularu.
Tą samą krawędź okularu co w obiektywie gdzie przyłożono oko (rys1.)

(5kB)
Wręgi takie można wykonać z tekturki, a farbą doskonale tłumiącą światło w tubusie jest nawet czarna plakatówka. Praktyka wykazała, że gęsta plakatówka lepiej tłumi światło niż lakier matowy-tablicowy i wcale nie odpada od powierzchni metalowych. Te należy wcześniej zmatowić papierem ściernym i odtłuścić np. denaturatem.
Plakatówką można nawet czernić otwarte tubusy Newtonów. Nie przeszkadza im wilgotne nocne powietrze, a wody do tubusów na pewno nikt wlewać nie będzie.
Trudność z wstawianiem wręg jest duża, gdy posiadany tubus zwęża się w stronę okularu. Wtedy najlepiej gdy tubus jest dużo większej średnicy niż obiektyw, ale jeśli tak nie jest to można wkleić progi. Mogą być nimi paski tekturki wklejane gęściej niż pierścienie-wręgi (rys.2).
(3kB)
Luneta najdaje się również do zakryć gwiazd przez planetoidy, jednak w tym przypadku bardziej pożądana jest jej większa światłosiła. Używamy tu zazwyczaj małych powiększeń w przeciwieństwie do obserwacji brzegowych zakryć gwiazd przez Księżyc.
Praca z dużymi powiększeniami stawia większe wymagania co do montażu teleskopu i dotyczy to wszelkich typów teleskopów.


(4kB)
NEWTON
Reflektory w układzie Newtona są w działalności miłośnika astronomii chyba najbardziej praktycznymi instrumentami.
Odpowiednio zbudowane nadają się do wszystkich typów obserwacji.
W teleskopie Newtona przeznaczonym do zakryć Księżycowych promień świetlny ulega najmniejszej ilości przekształceń.
Newton do zakryć Księżycowych nie powinien być zbudowany jako instrument światłośilny, przez co zwierciadło-obiektyw ma kształt sferyczny. Dzięki temu obraz jest skupiony w najprostszy sposób.
Następne odbicie odbywa się również najprościej od zwierciadła płaskiego.
Gdyby nawet nastąpiło jakieś odbicie od powierzchni wewnętrznej soczewki okularu, to nie będzie się ono rozpraszało wewnątrz tubusa, gdyż wyciąg okularowy jest skierowany pod kątem prostym w stosunku do tubusa.
Mimo wszystko dobrze jest wstawić w tubus pierścienie-wręgi, lub chociaż progi, tak jak to opisano w przypadku lunety.
Newtony śiwatłosilne są bardzo pożądane przy wykonywaniu obserwacji zagryć gwiazd przez planetoidy, ale bardzo ważne jest tu posiadanie przynajmniej mikroruchów w obu osiach teleskopu, jeśli już nie montażu paralaktycznego.


(5kB)
CASSEGRAIN
Teleskopy w systemie Cassegraina i jego odmiany najmniej się nadają do obserwacji Księżycowych. Niekóre fazy Księżyca mogą nawet zupełnie uniemożliwić zaobserwowanie zakrycia słabszej gwiazdy.
Wiąże się to z możliwością wdarcia się bezpośrednich promieni jasnej tarczy Księżyca pomiędzy zwierciadło wtórne a ścianki tubusa i oświetlenia soczewek okularu bezpośrednimi promieniami światła.
Następuje wtedy zaślepienie pola widzenia co może uniemożliwić wykonanie obserwacji.
Inne odmiany Cassergrainów np. meniskowe czy z płytą korekcyjną zwiększają również możliwość powstawania refleksów wewnątrz tubusa, gdyż zorproszone w tubusie promienie mogą się odbijać od powierzchni menisków czy płyt korekcyjnych.
Oczywiście również w tych tubusach warto zainstalować pierścienie-wręgi czy progi.
Do obserwacji zakryć planetoidalnych lepszy jest przyrząd światłosilny.


(13kB)
SOCZEWKA BARLOWA
Soczewka Bralowa umożliwi zmniejszenie światłosiły teleskopu o dużej światłosile i pozwoli użyć większych powiększeń. Warto pamiętać by soczewka Barlowa była dobrej jakości i o możliwie dużych soczewkach oraz by nie była mocniejsza niż 2x.
Praktyka wykazała, że w niektórych przypadkach Barlow uniemożliwił wykonanie obserwacji.

Na zdjęciu po prawej oryginalny 2 krotny Barlow Soligora, dający znakomite obrazy.


Montaż teleskopu
To jedna z zasadniczych spraw, decydująca często o powodzeniu obserwacji.
Lepiej zrezygnować z wielkiego teleskopu na rzecz mniejszego, ale o solidniejszym montażu.
Im cięższy telskop i im większych będzie się używać powiększeń tym solidniejszy musi być montaż.

Jaki teleskop najlepiej wybrać do obserwacji zakryciowych ? Warto w tej kwestii naradzić się z doświadczonymi w tej dziedzinie kolegami, członkami SOPiZ-u.